۱۰ چیزی که هر کودک دارای اوتیسم آرزو می کند شما بدانید :
۱ – من یک کودک دارای اوتیسم هستم ، من اوتیسمی نیستم . اوتیسم من یک جنبه از شخصیت من است . اوتیسم ، مرا به عنوان یک فرد تعریف نمی کند .
آیا شما انسانی هستید با افکار ، احساسات و استعدادهای زیاد ، یا فقط یک آدم چاق ، عینکی یا ناهماهنگ و نا مناسب برای ورزش ؟
۲ – ادرکات حسی من غیر عادی است .
یعنی دیدنیها ، صداها ، بوها ، مزه ها و تماس های عادی روزمره که حتی ممکن است شما متوجه آن نشوید ، می تواند برای من خیلی دردناک باشد .
بسیاری از محیطهایی که من در آن زندگی می کنم به نظر متخاصم می آیند .ممکن است من در نگاه شما من منزوی و جنگجو به نظر برسم اما من فقط سعی می می کنم از خودم دفاع کنم . ممکن است شنوایی من خیلی تیز باشد ، بویایی من خیلی حساس باشد ، اما چون من بینایی محورم ممکن است اولین حسی که تحریک می شود همین حس بینایی من باشد .
۳ – لطفا بین نمی خواهم ( من انتخاب می کنم ) و نمی توانم ( من قادر نیستم ) تفاوت قایل شوید .
زبان گفتاری و شنیداری هر دو برای من دشوار است ، اینطور نیست که من به دستورات گوش نمی دهم بلکه من نمی فهمم شما چه می گویید .
۴ – من یک متفکر عینی و ملموس هستم ، من زبان را بطور لغوی تفسیر می کنم ، وقتی شما می گویید « از آسمان سگ و گربه می بارد » ( باران شدید ) ، من سگها و گربه هایی را می بینم که از پارچ بیرون می ریزند . لطفا به من بگویید باران بسیار شدید می بارد .اصطلاحات ، جناس ، نکات ظریف ، ایهام و طعنه برای من قابل فهم نیست .
۵ – نسبت به محدودیت دایره لغات من صبور باشید .
وقتی که من برای بیان احساساتم نمی دانم چه کلماتی به کار ببرم ، برای من بسیار دشوار است که به شما بگویم چه نیازی دارم .من ممکن است گرسنه ، نا امید ، وحشت زده یا سردرگم باشم ، اما در حال حاضر بیان آن ورای توانایی من است .
۶ – به علت اینکه زبان برای من بسیار دشوار است ، من بینایی محور هستم . به جای اینکه به من بگویید کاری را انجام دهم ، به من نشان دهید چگونه انجام دهم و لطفا آنرا چندین بار نشان دهید . بسیاری از تکرارهای صبورانه به من کمک می کند تا یاد بگیرم .
۷ – روی چیزهایی متمرکز شوید و برنامه ریزی کنید که من می توانم ، نه چیزهایی که نمی توانم .
مثل هر انسان دیگری من در محیطهایی که دائم به من القاء می شود که خوب نیستم یا باید بهتر شوم ، نمی توانم چیزی یاد بگیرم .
به دنبال نقاط قوتم باشید ، حتما آنها را خواهید یافت .برای انجام اکثر کارها بیشتر از یک راه وجود دارد .
۸ – با تعاملهای اجتماعی به من کمک کنید .
شاید به نظر برسد که من نمی خواهم با بچه های دیگر بازی کنم ، اما گاهی من فقط نمی دانم چگونه شروع به محاوره کنم یا چگونه وارد یک بازی شوم .
۹ – سعی کنید تشخیص دهید چه چیزی باعث شروع بحرانهای من می شود .
بحرانها به این علت رخ می دهند که یک یا بیشتر ازیک حس من بیش از حد تحریک می شود . اگر بتوانید پیدا کنید که چرا من دچار بحران می شوم ،گاهی می توانید از ایجاد آن جلوگیری کنید .
۱۰ – اگر شما عضو خانواده هستید ، لطفا مرا بی قید و شرط دوست داشته باشید .از استدلالهای شبیه این که « فقط اگر او …. » یا « چرا او نمی تواند …. » بر حذر باشید .
من انتخاب نکرده ام که اوتیسم داشته باشم . به خاطر داشته باشید که اینها برای من اتفاق می افتد نه برای شما .بدون حمایت شما ، شانس موفقیت من واعتماد به نفس من در بزرگسالی بسیار کم خواهد بود . با حمایت و راهنمایی شما احتمال آنها خیلی بیشتر از چیزی است که فکرش را می کنید .من به شما قول می دهم که ارزشش را دارم .
شما شالوده و بنیان من هستید ، به قواعد جامعه نگاه کنید وآنها را که برای من معنا ندارد دور بریزید . حامی من باشید ، دوست من باشید ، آنگاه ما خواهیم دید که تا کجا می توانیم پیش برویم . سعی کنید نشان دهید اوتیسم تفاوت در توانایی است ، نه ناتوانی . آنچه را محدودیت می بینید نادیده بگیرید ، و چیزهایی را ببینید که اوتیسم به من هدیه کرده .
ممکن است من در تماس چشمی یا مکالمه خوب نباشم ، اما توجه کرده اید که من دروغ نمی گویم ، در بازی تقلب نمی کنم ،به همکلاسیم حرف بد نمی زنم یا غیبت نمی کنم ؟
همه اینها به ۳ کلمه ختم می شود : صبوری ، صبوری ، صبوری .
صدیقه فراهانی
ممانعت از ایجاد عادت های( غیر ضروری)
همانطوریکه می دانیم بسیاری از رفتارهای این عزیزان تکراری و به عادت تبدیل می گردند. متاسفانه هرگونه تغییر در این عادت ها برای این عزیزان غیر قابل قبول ،بسیار ناراحت کننده و پیامد های منفی رفتاری دارند. خوب بعضی از این عادت ها مثل به موقع به رختخواب رفتن بیدارشدن از خواب و غیره …تا آنجایی که آن ها مطابق خواست شما و یا برای این عزیزان مفید باشند ،خوب هستند.اما بعضی دیگر از این رفتار هابدلیل نیازهای ادراکی، حسی و بازخورد آن ، انجام می گردند؛ عادت های منفی ای می باشند.مثل زنگ درب خانه دیگران را زدن،جلوی درب اتوماتیک ایستادن و یا آنهایی که شما صلاح نمی دانید، اینها را با اجازه ندادن در همان بار اول و هنگام شروع و استقامت کردن در مقابل خواست اینها، این گونه رفتارها یا شروع نمی شوند ویا آهسته آهسته کنار رفته و فراموش می شوند.
اما نکته اصلی من در این نوشته این است که اگر سعی شود تاریخ و ساعت و یا ترتیب بعضی از برنامه های روزانه و برنانه های تفریحی و غیره این عزیزان جابجا شوند ، دیگر این عزیزان انتظار نخواهند داشت که روز بعد ویا در موعد مقرر ،همان برنامه به همان ترتیب قبلی انجام گردد.حتی اگر این عزیزان از کلام و یا از خواندن و نوشتن استفاده ننمایند ؛ باز بعضا اینها تقریبا حدود روز و ساعت برنامه های عادت گونه خود را بصورت طبیعی بگونه ای محاسبه می کنند.یعنی اگر روز جمعه هر هفته به سینما می روند بدون دانستن ایام هفته براحتی روز جمعه و برنامه سینمارفتن خود را پیش خود محاسبه می کنند و در روز جمعه انتظار آن را دارند که انجام پذیرد. اگر کاری مثلا بردن به پارک هرروز در همان ساعات و به همان ترتیب و بعد از خوردن صبحانه انجام می شود، این عریز دقیقا فردا این انتظار را دارد که شما بعد از صبحانه ایشان را به پارک ببرید.ممکن است شما امروز بدلایلی نتوانید طبق روال عادی قبل این عزیز را پارک ببرید.طبعا این نبردن نه تنها باعث ناراحت شدن بلکه باعث اثرات منفی ای در رفتار آنها میگردد.چون که زیاد به علت و دلیل ما فکر نمی کنند .خوب شاید امروز بعد از صبحانه یک کاری دیگری انجام گیرد و یک وقفه ای تا بردن به پارک صورت بگیرد و یا بردن به پارک با یک برنامه دیگری تعویض گردد که آن ترتیب قبلی و آن کار قبلی با کار دیگر جابجا شود و دیگر به عادت تبدیل نگردد.
به امید سلامتی و شادکامی کلیه این عزیزان
PRT یک مداخله درمانی رفتاری مبتنی بر ABA است. این روش توسط رابرت کوگل و لین کوگل ، دانلپ ، شریبمن ، هورنر و دیگر محققان دانشگاه سانتاباربارا در کالیفرنیا ارائه شده .
PRT مخفف pivotal response treatment است.
* ویژگیهای روش PRT :
۱- کودک محور ( کودک جهت کار و نوع فعالیت را تعیین می کند . و همین کار انگیزه کودک را برای یادگیری افزایش می دهد زیرا فعالیتی انتخاب می شود که مورد علاقه کودک است.)
در حالیکه در روشهای دیگر نوع فعالیت و محتوای کار توسط مربی انتخاب میشود و کودک را وادار می کنند آن فعالیتها را انجام دهد . علاقه کودک در نظر گرفته نمی شود .
۲- شاد و سرگرم کننده
کودکان از تمرینهایی که در روشهای دیگر درمان اتیسم به کار میرود نفرت دارند که این نفرت منجر به نا امیدی ، مقاومت به درمان و خشم آنها می شود .امادر PRT کودک به عنوان سرگرمی و بازی به آن نگاه می کند . و مهارتها را با چیزهایی که از آن لذت می برد یاد می گیرد.
۳- به دور از استرس برای والدین و کودک
PRT در واقع یک شیوه زندگی است نه یک کار درمانی دشوار. و همین امر می تواند والدین و کودک را به آرامش برساند .
۴- امکان انجام آن در هر زمان و هر مکان
در روشهای دیگر کودک به مکان خاصی شرطی می شود و در آن مکان به درمان پاسخ می دهد . اما این روش چون بیشتر در قالب بازی است در هر جا امکان اجرای آن هست .
۵- سهولت آموزش آن به اطرافیان و همسالان . از این طریق اطرافیان می توانند به کودکان اتیستیک کمک کنند .
* رفتارهای محوری :
این روش نوعی درمان است که با کار روی چند رفتار محوری انجام می شود . این رفتارها به این دلیل محوری نامیده می شوند زیرا کمک می کنند کودک طیف وسیعی از مهارتها را یاد بگیرد . به جای متمرکز شدن روی صدها رفتار روی چند رفتار محوری و عمده متمرکز می شویم .
چند رفتار محوری:
۱- انگیزه (مهمترین رفتار محوری انگیزه است زیرا یک کودک برانگیخته شده سخت تر تلاش می کند ، از آموزش بیشتر لذت می برد ، و در موقعیتهای مختلف از چیزهایی که یاد گرفته بیشتر استفاده می کند . )
۲- خودآغازگری کودک ( در تعامل و مراوده کودک با دیگران و بخصوص با همسالان خودش آغاگر و شروع کننده باشد )
۳- خودگردانی ( آموزش بعضی رفتارهای اجتماعی مثل آموزش تقاضا کردن ، نظر دادن و مشارکت و پیشرفت در پاسخ دادن و محاوره های اجتماعی )
۴- توانایی پاسخگویی به نشانه های متعدد ( مثلا استفاده از شلوار نو یا لباس قرمز به جای شلوار یا لباس )
* اصولی کلی PRT :
۱- اصل انتخاب ( نوع فعالیت را کودک انتخاب می کند . همچنین در طول فعالیت انتخابهای مختلف به او پیشنهاد می شود)
۲- جلب توجه کودک (هنگامی که دستورالعملی به کودک داده می شود باید مطمئن شوید کودک به شما توجه دارد )
۳- نوبت گیری ( هم در یادگیری تعامل اجتماعی مهم است و هم در کنترل بازی توسط مربی . در واقع با نوبت گیری می توان وارد دنیای کودک شد)
۴- فرصتها یا دستورالعملها ی واضح و متناسب با تکلیف ( از به کار بردن جملات مبهم وطولانی اجتناب شود)
۵- دستورالعملها از طریق تکرار پرسشی( (Prompt . چیزی را که کودک باید بگوید شما با لحن پرسشی از او بخواهید.
۶- تکالیف اکتسابی باید بین تکالیف یاد گرفته شده پخش شود
۷- تقویت تلاش کودک ( هر تلا شی هر چند ناقص باید تقویت شود )
۸- تقویت کننده طبیعی است و با رفتار رابطه مستقیم دارد ( کلمه توپ با خود توپ تقویت می شود نه با جایزه )
۹- ایجاد فرصت در یک محیط طبیعی ( کاهش مقدمات ، ایجاد مکث ، جلو دید و دور از دسترس گذاشتن برای ایجاد انگیزه بیشتر )
PRT (Pivotal Response Treatment)1 بمعنای درمان مبتنی بر پاسخهای محوری است.
این روش که مبتنی بر رفتار- درمانی است برای کودکان دارای اتیسم طراحی شده و از جدیدترین روشهای دنیاست و هم اکنون در آمریکا دردانشگاه سانتا باربارا ی کالیفرنیا و در اروپا نیز در کلینیک های درمانی در هلند مورد استفاده قرار می گیرد.
با استفاده از روش پی آر تی در کلینیک ذهن زیبا نتایج قابل توجهی در طرح پایلوت بدست آمد بطوریکه در کمتراز زمان پیش بینی شده ، کودکانی که تا مدتها بی کلام بوده ویا کلمات کاربردی و معنی دار نمی گفتند در دروه پی آر تی به کلام آمده و از کلمات، بشکل کاربردی استفاده نمودند. همچنین کودکانی که نقایص جدی کلامی و تعاملی داشتند از پیشرفت قابل ملاحظه ای در حوزه تعامل و کلام برخوردار شدند.
حوزه تاثیر گذاری اصلی در پی آر تی ابتدا حوزه تعامل رفتاری و سپس تعامل گفتاری است. در این روش توجه زیادی به حوزه انگیزش و هیجان در کودک شده، بطوریکه خودانگیختکی و سپس خودآغازگری در مرکز توجه درمانگر قرار می گیرد.
این روش بسیار فراگیر و مداخله گرانه است بطوریکه تعامل مناسبی با والدین کودک در دستور کار قرار دارد و توصیه می شود در هرجلسه یکی از والدین کودک در جلسات درمانی حضور داشته و با تکنیکهای درمانی آشنا شوند سپس در پایان هرجلسه مشاوره کوتاهی با والدین یا همراه کودک انجام شده و دستورالعمل های لازم به وی داده می شود.
در پی آر تی تمامی حوزه های زندگی و حتی محیط خانه و نحوه حضور و تعامل اقوام باوی مورد توجه قرار می گیرد. این روش درمانی بشکل هفتگی دو جلسه در کلینیک و یک جلسه در منزل ارائه می گردد و تشخیص هرگونه تغییر در آن براساس شرایط کودک توسط سرپرست تیم درمانی انجام می شود.
این روش براساس اصول شرطی سازی اسکینری طراحی شده و در واقع رهیافتی جدید به روش سابق ABAاست البته تکنیکهای رفتاردرمانی در این روش با آنچه در ABA وجود دارد متفاوت است اما با کمی اغماض می توان گفت که از اصول پایه یکسانی برخوردارندند.
از مزیتهای این روش آنست که اولا کودک در این روش شاد است و محیط درمانی را دوست دارد، بهمین دلیل بجای مقاومت در برابر روش درمانی تلاش می کند برای هرچه بیشتر لذت بردن از محیط بازی و هیجانی که برایش تدارک دیده شده با درمانگر تعامل و همکاری نموده و بتدریج بدون آنکه احساس کند دارد با او کار آموزشی انجام می شود در مسیر پیشرفت آموزشی قرار می گیرد.
مزیت دوم این روش آنست که والدین و بویژه مادر کودک در جریان درمان بکارگیری می شود و بتدریج در جریان پیشرفت کار قرارمی گیرد. ازآنجا که بسیاری از مادران کودکان اتیستیک بسمت فرسودگی و نهایتا افسردگی روانی می روند این روش باعث می شود که روحیه مادران تقویت شده و با پیشرفت تدریجی کودکان وضعیت روانی مادران نیز بهبود یابد، از سوی دیگر مادران (والدین) با یادگیری تدریجی روش درمانی ، می آموزند که نقش خود را بدرستی ایفا کنند و این در توانمندسازی آنان و ارتقای استقلال و اعتماد بنفس شان بسیار موثر است.
مزیت سوم این روش آنست که نه تنها در محیط کلینیک بلکه در محیط خانه ، مهدکودک ، پارک ، مدرسه و دیگر محیط ها قابل اجراست و اساسا در برنامه کار درمانی پیش بینی شده که تکنیکها به محیط های مختلف تعمیم یابد تاثیربیشتری روی اختلالات رفتاری کودک داشته باشد.
مزیت چهارم پی آرتی آنست که در مرکز دیگر روش های درمانی قرار گرفته و گزارش سرپرست تیم پی آر تی در جلسه هیئت مدیره تخصصی کلینیک مورد بررسی قرار گرفته و در هماهنگی با تیم های گفتار درمانی و کار درمانی بسمت یک کار درمانی همه جانبه به پیش می رود.
برنامه منزل
راه رفتن بی دلیل روی پنجه چیست؟
بچه ها معمولا حدود یک سالگی راه رفتن را یاد می گیرند.همین طور که آنها راه رفتن را تمرین می کنند اغلب وضعیت های مختلف پا مثل روی پنجه راه رفتن را امتحان می کنند.در دو سالگی اغلب بچه ها یاد گرفته اند به راحتی روی زمین روی کف پا راه بروند.
راه رفتن بی دلیل روی پنجه عادتی است که علت روشنی برای آن وجود نداشته باشد. معمولا کودکانی با این وضعیت می توانند با کف پا روی زمین بایستند و حتی وقتی از آن ها بخواهیم می توانند با کف پا راه بروند اما اگر آنها را به حال خودشان بگذاریم روی پنجه راه می روند.
کودکی که بعد از ۱۸ ماهگی اغلب اوقات روی پنجه راه برود باید به پزشک متخصص اطفال مراجعه کند تا دلیل روی پنجه راه رفتن او مشخص شود.
چه چیزی باعث روی پنجه راه رفتن می شود؟ بیشتر بخوانید »
آنسوی اوتیسم اوتیسم یک رنگین کمان است…