Latest posts by admin (see all)
- نشست روز جهانی اتیسم در سازمان ملل – مصاحبه - فروردین ۲۸, ۱۳۹۴
- گزارشی از اوتیسم در نیویورک - اردیبهشت ۲۴, ۱۳۹۳
اختلال های رشدی فراگیر (pervasive developmental disorder)
این اختلالها با آسیب شدید و گسترده در زمینه های گوناگون رشد مانند اختلال درمهارت های اجتماعی , مهارت های ارتباطی و فعالیت های کلیشه ای مشخص میشوند. اختلال های کیفی که این وضعیتها را مشخص میکنند با توجه به سطح رشد و سن عقلی فرد تفاوتهای آشکار دارند. این طیف اختلالهای زیر را شامل میشود :
۱-اتیسم ۲ – رِت ۳ – از هم پاشیدگی کودکی ۴- آسپرگر ۵- اختلال رشدی فراگیر (که به گونه ای دیگر مشخص نشده است)
۱-اختلال اتیسم:
مشخصه های اصلی این اختلال عبارتند از رشد نابهنجار یا مختل شده قابل توجه در ارتباط،تعامل اجتماعی و نیز محدودیت چشمگیر در فعالیتها و علایق.
۲- اختلال رِت :
مهمترین مشخصه اختلال رِت، ظهور نارسایی های متعدد خاص در پی یک دوره کارکرد نابهنجار پس از تولد است. اختلال رِت به طور خاص با عقبماندگیذهنی شدید یا عمیق ه مراه بوده و فقط. در دختران دیده میشود
۳- اختلال از هم پاشیدگی کودکی:
مهمترین مشخصه ی اختلال از هم پاشیدگی کودکی، واپس روی قابل ملاحظه در زمینه های متعددی از کارکردها در پی حداقل دو سال رشد به ظاهر بهنجار است. رشد به ظاهر بهنجار در ارتباطات کلامی و غیرکلامی متناسب با سن، روابط اجتماعی، بازی و رفتار انطباقی فرد بازتاب مییابد. پس از دو سال اول زندگی، کودک در حداقل دو مورد از موارد زیر که مهارتهایی را کسب کرده است ،از دیدگاه بالینی در حد قابل ملاحظهای آنها را از دست میدهد : زبان دریافتی یا بیانی، مهارت های اجتماعی یا رفتار انطباقی، کنترل ادرار یا مدفوع، بازی و مهارت های حرکتی.
۴- اختلال آسپرگر:
مشخصه های اصلی اختلال آسپرگر عبارتند از، اختلال شدید و مداوم در تعامل اجتماعی وظهور الگوهای رفتاری، علایق و فعالیت های محدود و تکراری. این اختلال از دیدگاه بالینی در کارکردهایاجتماعی شغلی و غیره اختلال قابل ملاحظه ای ایجاد میکند.
۵- اختلال رشدی فراگیر (که به گونه ای دیگر مشخص نشده است) :
این طبقه زمانی بکار برده می شود که دررشد تعامل اجتماعی یا مهارت های ارتباطی کلامی و غیرکلامی و یا رفتارها علایق و فعالیت های کلیشه ای یک اختلال شدید و فراگیر وجود دارد. ولی با ملاک های نوع خاصی از اختلال فراگیر رشد مطابقت نمی کند.
PRT یک مداخله درمانی رفتاری مبتنی بر ABA است. این روش توسط رابرت کوگل و لین کوگل ، دانلپ ، شریبمن ، هورنر و دیگر محققان دانشگاه سانتاباربارا در کالیفرنیا ارائه شده .
PRT مخفف pivotal response treatment است.
* ویژگیهای روش PRT :
۱- کودک محور ( کودک جهت کار و نوع فعالیت را تعیین می کند . و همین کار انگیزه کودک را برای یادگیری افزایش می دهد زیرا فعالیتی انتخاب می شود که مورد علاقه کودک است.)
در حالیکه در روشهای دیگر نوع فعالیت و محتوای کار توسط مربی انتخاب میشود و کودک را وادار می کنند آن فعالیتها را انجام دهد . علاقه کودک در نظر گرفته نمی شود .
۲- شاد و سرگرم کننده
کودکان از تمرینهایی که در روشهای دیگر درمان اتیسم به کار میرود نفرت دارند که این نفرت منجر به نا امیدی ، مقاومت به درمان و خشم آنها می شود .امادر PRT کودک به عنوان سرگرمی و بازی به آن نگاه می کند . و مهارتها را با چیزهایی که از آن لذت می برد یاد می گیرد.
۳- به دور از استرس برای والدین و کودک
PRT در واقع یک شیوه زندگی است نه یک کار درمانی دشوار. و همین امر می تواند والدین و کودک را به آرامش برساند .
۴- امکان انجام آن در هر زمان و هر مکان
در روشهای دیگر کودک به مکان خاصی شرطی می شود و در آن مکان به درمان پاسخ می دهد . اما این روش چون بیشتر در قالب بازی است در هر جا امکان اجرای آن هست .
۵- سهولت آموزش آن به اطرافیان و همسالان . از این طریق اطرافیان می توانند به کودکان اتیستیک کمک کنند .
* رفتارهای محوری :
این روش نوعی درمان است که با کار روی چند رفتار محوری انجام می شود . این رفتارها به این دلیل محوری نامیده می شوند زیرا کمک می کنند کودک طیف وسیعی از مهارتها را یاد بگیرد . به جای متمرکز شدن روی صدها رفتار روی چند رفتار محوری و عمده متمرکز می شویم .
چند رفتار محوری:
۱- انگیزه (مهمترین رفتار محوری انگیزه است زیرا یک کودک برانگیخته شده سخت تر تلاش می کند ، از آموزش بیشتر لذت می برد ، و در موقعیتهای مختلف از چیزهایی که یاد گرفته بیشتر استفاده می کند . )
۲- خودآغازگری کودک ( در تعامل و مراوده کودک با دیگران و بخصوص با همسالان خودش آغاگر و شروع کننده باشد )
۳- خودگردانی ( آموزش بعضی رفتارهای اجتماعی مثل آموزش تقاضا کردن ، نظر دادن و مشارکت و پیشرفت در پاسخ دادن و محاوره های اجتماعی )
۴- توانایی پاسخگویی به نشانه های متعدد ( مثلا استفاده از شلوار نو یا لباس قرمز به جای شلوار یا لباس )
* اصولی کلی PRT :
۱- اصل انتخاب ( نوع فعالیت را کودک انتخاب می کند . همچنین در طول فعالیت انتخابهای مختلف به او پیشنهاد می شود)
۲- جلب توجه کودک (هنگامی که دستورالعملی به کودک داده می شود باید مطمئن شوید کودک به شما توجه دارد )
۳- نوبت گیری ( هم در یادگیری تعامل اجتماعی مهم است و هم در کنترل بازی توسط مربی . در واقع با نوبت گیری می توان وارد دنیای کودک شد)
۴- فرصتها یا دستورالعملها ی واضح و متناسب با تکلیف ( از به کار بردن جملات مبهم وطولانی اجتناب شود)
۵- دستورالعملها از طریق تکرار پرسشی( (Prompt . چیزی را که کودک باید بگوید شما با لحن پرسشی از او بخواهید.
۶- تکالیف اکتسابی باید بین تکالیف یاد گرفته شده پخش شود
۷- تقویت تلاش کودک ( هر تلا شی هر چند ناقص باید تقویت شود )
۸- تقویت کننده طبیعی است و با رفتار رابطه مستقیم دارد ( کلمه توپ با خود توپ تقویت می شود نه با جایزه )
۹- ایجاد فرصت در یک محیط طبیعی ( کاهش مقدمات ، ایجاد مکث ، جلو دید و دور از دسترس گذاشتن برای ایجاد انگیزه بیشتر )
تعریف اوتیسم Autism از جمله ی یونانی Auto به معنای خود Selfگرفته شده است . این عارضه یکی از ناتوانی های نافذ رشد است که بشکل فراگیری برتمام حوزه های رشد تعاملی و حسی کودک اثر می گذارد وبه نحوه ی انجام بسیاری از کارها ومهارتهای عملکردی کودک آسیب می رساند.
امروزه اتیسم ازشایعترین اختلالات نورولوژیک بوده و به گفته برخی محققان ، اتیسم پس از ام اس متاسفانه بیشترین شیوع را بخود اختصاص داده است. آنچه بیشتر مایه نگرانی است اینست که اطلاعات عموم مردم و حتی پزشکان از این بیماری بسیار ناقص و قدیمی است.
علاوه بر اینکه بسیاری از مردم و حتی پزشکان عمومی نمی دانند اتیسم چیست حتی آنها که با اتیسم آشنایی و نیز سروکار دارند از اطلاعات و تحقیقات جدید دراین خصوص بی بهره و یا کم بهره اند. اگرچه بسیاری هنوز فکر می کنند شیوع این بیماری حدود یک تا سه نفر در هر هزارنفر است اما براساس آمار ملی دپارتمان سلامت و خدمات بشری آمریکا در تاریخ ۵اکتبر ۲۰۰۹ (حدود ۶ماه پیش) این آمار متاسفانه به یک نفر در هر ۹۴ کودک رسیده است درحالیکه همین آمار در سال ۲۰۰۷ یک نفر در هر ۱۵۰ کودک بود.
متاسفانه این اختلال طیف وسیعی از توانمندیهای رفتاری و حسی انسان را تحت تاثیر خود قرار داده و مایه نگرانی آنجاست که بدلایل مختلف تشخیص آن در زمان شروع بروزعلایمش برای پزشکان ما ممکن نگردیده و حتی برخی والدین تا سنین ۴ یا ۶ سالگی اقدامی جدی نمی کنند فقط بخاطر وجود این باور غلط که اگر فرزندتان حرف نمی زند منتظر بمانید تا بعد از ۵سالگی.
والدینی که از سنین پائینتر نیز پیگیری می کنند علیرغم هزینه های گزاف ، جایی را نمی یابند که روی ناتوانی های فرزندشان تاثیر جدی گذاشته و بهبود موثری در وی ایجاد کنند.
نه تنها هنوز در کشورمان هیچگونه غربالگری در خصوص شناسایی کود کان داراری اختلال اتیسم چه توسط وزارت بهداشت و چه توسط سازمان بهزیستی کشور انجام نشده بلکه حتی در سطح پایتخت نیز متاسفانه این کار نه در سطح مراکز بهداشت و واکسیناسیون و نه در سطح مهدهای کودک انجام نشده است. امروزه درایران نه درسطح ملی و نه درسطوح استانی و شهری هیچگونه آمار رسمی درخصوص میزان شیوع این بیماری وجود ندارد.
نقش یک برنامه تلویزیونی برای آگاهی بخشی به خانواده هایی که فرزندانشان بطورمثال از تماس چشمی کافی برخوردار نیستند و یا بخشی از مهارتهای ارتباطی خود را ازدست داده اند می تواند نجات بخش باشد. کودکان دارای اتیسم همانند کودکانی هستند که در اتاقی محبوسند و شیرگاز در آن اتاق باز است اگر توانستیم در مدت زمان طلایی در را باز کرده و آنها را از آن اتاق بیرون بیاوریم توانسته ایم آنها را نجات داده و با جهان خارج آشنا کنیم و الا در آن اتاق مانده و استعدادهایشان خفه شده و بعنوان کودکان عقب مانده ذهنی دچار مرگ اجتماعی شده باید با هزینه های گزاف در مراکز نگهداری مخصوص مورد مراقبت قرار گیرند این درحالیست که درمیان آنها افرادی نابغه و با استعدادهای استثنایی در زمینه های مختلف هنر و فن آوری وجود دارند که درصورت کمک به آنها، جامعه نیز بجای هزینه کردن برای نگهداریشان از خدمات شایان آنها بهره مند گردد.
باید توجه داشت که بدلیل کارکرد بسیار ضعیف کودکانی که دارای اتیسم شدید می باشند به اشتباه این تصور حتی برای والدین وی بوجود می آیند که این کودکان عقب افتاده ذهنی هستند درحالیکه باید توجه داشت اکثر آنها برای حل مشکلاتشان می توانند راه حل های منحصر بفرد خود را بیابند که این نشان از هوش آنها در حل مسئله و رفتارهای انفرادی دارد.
گفته می شود آلبرت انشتین نیز که تا چهارسالگی حرف نمی زد در طیف وسیع اوتیسم قرار می گیرد و او تا آخر زندگی اش در برقراری ارتباطات عاطفی و بعضا اجتماعی دچار مشکل بود. در میان کودکان دارای اتیسم نیز کودکان نابغه ای وجود دارند که باید استعدادهایشان مورد کشف و باروری قرارگیرد.
سازمان ملل متحد در آخرین ماه سال ۲۰۰۷ قطعنامه ای را با اجماع نظر نمایندگان کلیه کشورها در مجمع عمومی این سازمان درخصوص اختصاص روز ۱۳فروردین هرسال بعنوان روز اتیسم (هوشیارسازی درخصوص اتیسم) به تصویب رساند. اهمیت این مسئله زمانی آشکار می شود که سازمان ملل متحد تنها سه بیماری را برای اختصاص روزی برای آن برگزیده و یکی از آن سه، اتیسم است. اغلب کشورها از این تاریخ بعنوان بهانه ای برای برگزاری هفته آگاه سازی برای اتیسم و یا حتی ماه آگاه سازی برای اتیسم استفاده می کنند و طی آن در سطح ملی به توزیع اطلاعات از طرق رسانه ای می پردازند و حتی طرح غربالگری به اجرا می گذارند.
بدیهی است ساختن برنامه ای ازسوی صداو سیمای جمهوری اسلامی ایران دراین خصوص می تواند گام موثری درجهت آگاه سازی و حتی ایجاد مقدمات برای نجات بسیاری از کودکان دارای اتیسم در اقصی نقاط کشورمان باشد.
PRT (Pivotal Response Treatment)1 بمعنای درمان مبتنی بر پاسخهای محوری است.
این روش که مبتنی بر رفتار- درمانی است برای کودکان دارای اتیسم طراحی شده و از جدیدترین روشهای دنیاست و هم اکنون در آمریکا دردانشگاه سانتا باربارا ی کالیفرنیا و در اروپا نیز در کلینیک های درمانی در هلند مورد استفاده قرار می گیرد.
با استفاده از روش پی آر تی در کلینیک ذهن زیبا نتایج قابل توجهی در طرح پایلوت بدست آمد بطوریکه در کمتراز زمان پیش بینی شده ، کودکانی که تا مدتها بی کلام بوده ویا کلمات کاربردی و معنی دار نمی گفتند در دروه پی آر تی به کلام آمده و از کلمات، بشکل کاربردی استفاده نمودند. همچنین کودکانی که نقایص جدی کلامی و تعاملی داشتند از پیشرفت قابل ملاحظه ای در حوزه تعامل و کلام برخوردار شدند.
حوزه تاثیر گذاری اصلی در پی آر تی ابتدا حوزه تعامل رفتاری و سپس تعامل گفتاری است. در این روش توجه زیادی به حوزه انگیزش و هیجان در کودک شده، بطوریکه خودانگیختکی و سپس خودآغازگری در مرکز توجه درمانگر قرار می گیرد.
این روش بسیار فراگیر و مداخله گرانه است بطوریکه تعامل مناسبی با والدین کودک در دستور کار قرار دارد و توصیه می شود در هرجلسه یکی از والدین کودک در جلسات درمانی حضور داشته و با تکنیکهای درمانی آشنا شوند سپس در پایان هرجلسه مشاوره کوتاهی با والدین یا همراه کودک انجام شده و دستورالعمل های لازم به وی داده می شود.
در پی آر تی تمامی حوزه های زندگی و حتی محیط خانه و نحوه حضور و تعامل اقوام باوی مورد توجه قرار می گیرد. این روش درمانی بشکل هفتگی دو جلسه در کلینیک و یک جلسه در منزل ارائه می گردد و تشخیص هرگونه تغییر در آن براساس شرایط کودک توسط سرپرست تیم درمانی انجام می شود.
این روش براساس اصول شرطی سازی اسکینری طراحی شده و در واقع رهیافتی جدید به روش سابق ABAاست البته تکنیکهای رفتاردرمانی در این روش با آنچه در ABA وجود دارد متفاوت است اما با کمی اغماض می توان گفت که از اصول پایه یکسانی برخوردارندند.
از مزیتهای این روش آنست که اولا کودک در این روش شاد است و محیط درمانی را دوست دارد، بهمین دلیل بجای مقاومت در برابر روش درمانی تلاش می کند برای هرچه بیشتر لذت بردن از محیط بازی و هیجانی که برایش تدارک دیده شده با درمانگر تعامل و همکاری نموده و بتدریج بدون آنکه احساس کند دارد با او کار آموزشی انجام می شود در مسیر پیشرفت آموزشی قرار می گیرد.
مزیت دوم این روش آنست که والدین و بویژه مادر کودک در جریان درمان بکارگیری می شود و بتدریج در جریان پیشرفت کار قرارمی گیرد. ازآنجا که بسیاری از مادران کودکان اتیستیک بسمت فرسودگی و نهایتا افسردگی روانی می روند این روش باعث می شود که روحیه مادران تقویت شده و با پیشرفت تدریجی کودکان وضعیت روانی مادران نیز بهبود یابد، از سوی دیگر مادران (والدین) با یادگیری تدریجی روش درمانی ، می آموزند که نقش خود را بدرستی ایفا کنند و این در توانمندسازی آنان و ارتقای استقلال و اعتماد بنفس شان بسیار موثر است.
مزیت سوم این روش آنست که نه تنها در محیط کلینیک بلکه در محیط خانه ، مهدکودک ، پارک ، مدرسه و دیگر محیط ها قابل اجراست و اساسا در برنامه کار درمانی پیش بینی شده که تکنیکها به محیط های مختلف تعمیم یابد تاثیربیشتری روی اختلالات رفتاری کودک داشته باشد.
مزیت چهارم پی آرتی آنست که در مرکز دیگر روش های درمانی قرار گرفته و گزارش سرپرست تیم پی آر تی در جلسه هیئت مدیره تخصصی کلینیک مورد بررسی قرار گرفته و در هماهنگی با تیم های گفتار درمانی و کار درمانی بسمت یک کار درمانی همه جانبه به پیش می رود.
زمانی همه نگرانی من این بود که چطورمی توانم پسرم را درمان کنم . جمله " اوتیسم درمان ندارد " برای من یک پیام مأیوس کننده بود .همیشه این مطلب را با تأسف و آ ه به دیگران می گفتم . اما اکنون تأسف و آه من از چیز دیگری است ، اینکه چرا ما فکر می کنیم اینها نیازبه درمان دارند؛ چرا اینها را بیمارفرض می کنیم ؟
راه رفتن بی دلیل روی پنجه چیست؟
بچه ها معمولا حدود یک سالگی راه رفتن را یاد می گیرند.همین طور که آنها راه رفتن را تمرین می کنند اغلب وضعیت های مختلف پا مثل روی پنجه راه رفتن را امتحان می کنند.در دو سالگی اغلب بچه ها یاد گرفته اند به راحتی روی زمین روی کف پا راه بروند.
راه رفتن بی دلیل روی پنجه عادتی است که علت روشنی برای آن وجود نداشته باشد. معمولا کودکانی با این وضعیت می توانند با کف پا روی زمین بایستند و حتی وقتی از آن ها بخواهیم می توانند با کف پا راه بروند اما اگر آنها را به حال خودشان بگذاریم روی پنجه راه می روند.
کودکی که بعد از ۱۸ ماهگی اغلب اوقات روی پنجه راه برود باید به پزشک متخصص اطفال مراجعه کند تا دلیل روی پنجه راه رفتن او مشخص شود.
چه چیزی باعث روی پنجه راه رفتن می شود؟ بیشتر بخوانید »